Οι δράσεις κοινότητας αφορούν ομάδες που ίσως τυχαία συνυπάρχουν σε μια συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο, καθώς τα μέλη τους επιλέγουν να συμμετέχουν σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα του Κήπου. Κάποιες φορές συγκροτούν μια προϋπάρχουσα κοινότητα ή ομάδα, όπου τα μέλη ή οι κάτοικοι δε συμμετέχουν στη διαμόρφωσή της μόνο συμβολικά (επειδή π.χ. τα απασχολεί το ίδιο ζήτημα ή μοιράζονται μια κοινή αίσθηση ταυτότητας), αλλά και δια των καθημερινών τους πρακτικών κι αλληλεπιδράσεων.
Σχεδόν κάθε δράση κοινότητας που οργανώνει ο Κήπος, συμβολικής ή μη, εμπεριέχει την έννοια της φύσης, αλλά και της τέχνης, ως δύο αναπόσπαστες συνιστώσες της ψυχής, αλλά και του καθημερινού βίου.
Περίπατοι αυτογνωσίας κι οικολογικής ενσυναίσθησης
Οι περίπατοι αυτογνωσίας εμπεριέχουν τη φύση. Καθώς περπατάμε, εξερευνούμε το χώρο γύρω μας, τα φυτά ή το ποτάμι, το μονοπάτι ή η σπηλιά μας προσκαλούν σε συνομιλία, μετατρέπονται σε αφετηρίες αυτογνωσίας. Η ίδια η δραστηριότητα της κίνησης αξιοποιείται στην κατεύθυνση της γνώσης του εαυτού. Στόχος δεν είναι απαραίτητα να φτάσουμε κάπου συγκεκριμένα -από το σημείο α στο σημείο β- αλλά να αναπτύξουμε ικανότητες συμβολικής και ουσιαστικής μετακίνησης.
Σε διάλογο με το φυσικό κόσμο (μέρος του οποίου είμαστε κι εμείς), αναπτύσσουμε δεξιότητες μιας βαθύτερης κατανόησης κι ενσυναίσθησης ως προς τον εαυτό μας, αλλά και τους ανθρώπινους και μη Άλλους. Κάπως έτσι επιδιώκουμε να αποκαταστήσουμε μια αίσθηση οικολογικής ισορροπίας και ανήκειν σε ένα ευρύτερο οικοσύστημα σχέσεων και πολλαπλών αλληλεπιδράσεων. Κι ενώ η έννοια της οικολογικής αποκατάστασης (rewilding), αποτελεί επιστημονική πρακτική με στόχο την επιστροφή της γης και των οικοσυστημάτων της σε μια “άγρια” κατάσταση όπου κάθε είδος/ μορφή ζωής διαδραματίζει το δικό της ρόλο, σε επίπεδο ανθρωπίνων σχέσεων τα πράγματα διαφοροποιούνται λίγο. Εδώ εισέρχεται το ζήτημα του “εξημερωμένου” εαυτού.
Σε έναν κόσμο που όλο και περισσότερο προωθεί την ιδέα, αλλά και πράξη, μιας διαμεσολαβημένης ζωής, όπου όλα παρέχονται και ρυθμίζονται έξωθεν, εστιάζουμε σε πρακτικές και παραδόσεις που μας καλούν να βιώσουμε τον εαυτό μας στη φύση ή τον εαυτό μας ως φύση. Η άγρια φύση βέβαια δεν απαντιέται μόνο στο μη δομημένο κόσμο, αλλά και στον αστικοποιημένο κόσμο. Τόσο σε χωριά και πόλεις, όσο και σε δάση ή ακτές, τα άγρια ξαδέρφια μας ζουν τις ζωές όσο μπορούν καλύτερα. Κι εμείς καλούμαστε να πράξουμε κάτι ανάλογο και πάντα σε σύνδεση με τις διαφορετικές μορφές γύρω μας. Κατά μια έννοια, έννοιες όπως η οικολογική αποκατάσταση ή ενσυναίσθηση δεν αφορούν μόνο δράσεις με συγκεκριμένο πρόσημο, αλλά και μια ευρύτερη κατάσταση του νου.
Η συμμετοχή σε δράσεις/ δραστηριότητες οικολογικής ενσυναίσθησης πραγματοποιείται μόνο με φυσική παρουσία.
Ενεργός ελπίδα (Work That Reconnects)
Η Joanna Macy, ακαδημαϊκός, φιλόσοφος και ακτιβίστρια, ανέπτυξε τη συγκεκριμένη μεθοδολογία ορμώμενη της αγάπης της για τη ζωή, αλλά και του πόνου που της προκαλούσε η καταστροφή του κόσμου αυτού, είτε η τελευταία αφορούσε την υποβάθμιση του περιβάλλοντος (από την πυρηνική απειλή μέχρι την εξαφάνιση των ειδών), είτε τις πολλαπλές μορφές κοινωνικής αδικίας που βιώνουμε σήμερα.
Η ενεργός ελπίδα προτείνει έναν τρόπο επεξεργασίας της απελπισίας, ώστε αντί να μας ακινητοποιεί, να μας ωθεί σε κοινή δράση. Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, οι συμμετέχουσες/οντες καλούνται να εξερευνήσουν τα συναισθήματα που τους προκαλεί η κατάσταση του κόσμου και να βρουν δρόμους δημιουργικής σύμπλευσης εντός του.
Η ελπίδα, κατά τη Macy, δεν αποτελεί μια παθητική κατάσταση συνείδησης, αλλά καθημερινή πρακτική εντός ενός κόσμου, όπου όλα αλληλοσυνδέονται κι αλληλοδιαμορφώνονται.
Τα σεμινάρια και οι δράσεις για την ενεργό ελπίδα πραγματοποιούνται είτε με φυσική παρουσία, είτε διαδικτυακά και αποτελούνται από 4 στάδια:
- ευγνωμοσύνη,
- τιμώντας τον πόνο μας για τον κόσμο
- αντικρύζοντας τον κόσμο υπό την οπτική του παρελθόντος και του μέλλοντος
- συνεχίζοντας να πορευόμαστε
Περισσότερα για την ενεργό ελπίδα θα βρείτε στο Work That Reconnects Network κι Active Hope
Κοινωνική-πολιτισμική εμψύχωση
Δραστηριότητες κοινωνικής και ψυχοκοινωνικής παιδαγωγικής δράσης που απευθύνονται τόσο ανηλίκους, όσο και σε ενηλίκους. Στόχο έχουν την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της ατομικής και συλλογικής (ομαδικής) επίγνωσης, την επεξεργασία των σχέσεων εντός ομάδας αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου, με επίκεντρο την ενεργό συμμετοχή κι αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων.
Η κοινωνική-πολιτισμική εμψύχωση δίνει έμφαση στην έννοια της κοινότητας, εμπεριέχει τις τέχνες και τη βιωματική μάθηση και συνδέει τον αναστοχασμό με τις τρέχουσες κοινωνικές (και άλλες) πραγματικότητες. Στέκεται κριτικά στις σχέσεις εξουσίας (εντός και εκτός ομάδας), ενώ φέρει τις ρίζες της στις ριζοσπαστικές παιδαγωγικές της δεκαετίας του 1970 (βλ. για παράδειγμα το έργο του Paolo Freire).
Δημιουργώντας τον απαραίτητο χώρο για δράση και αναγνώριση της πολλαπλότητας των σχέσεων, επιτρέπει στα μέλη της ομάδας να βιώσουν τον εαυτό τους μέσω συλλογικών διεργασιών έναντι ατομικών.
Περισσότερα για την εμψύχωση στο Μυθοπλασίες και Αφηγήσεις και στο infed: education, community-building and change
Αφήγηση
Όλοι οι άνθρωποι αφηγούνται. Μικρές και μεγάλες ιστορίες. Για εκείνη τη φορά που χάθηκαν σε έναν τόπο άγνωστο ή νοίκιασαν το πρώτο, δικό τους καταδικό τους σπίτι. Για τις μικρές περιπέτειες της μέρας – με τους συναδέλφους, τους συνεργάτες, τους φίλους, τα αγαπημένα (και ίσως λιγότερο αγαπημένα) πρόσωπα. Κάποιες ιστορίες υπερβαίνουν τον έναν ή τους λίγους, ανήκουν σε ιστορικά γεγονότα συνδυαμορφώνοντάς τα ή πασχίζοντας να επιβιώσουν παρά τις κυρίαρχες αφηγήσεις. “Ήμουν κι εγώ εκεί” φαίνεται να δηλώνουν, γνωρίζοντας καλά ότι η αναγνώριση του “είμαι” ή η δυνατότητα του “εκεί” είναι κάποιες φορές ρευστά. Και σχετικά. Κάποιες ιστορίες τις ονομάζουμε παραμύθια. Δεν είναι παρά αφηγήσεις τρόπων ν’ αντιλαμβάνεσαι ή να επεξεργάζεσαι τον κόσμο. Παραμύθια σοφίας, μαγικά παραμύθια, παράδοξα παραμύθια, ευτράπελα παραμύθια ή παραμύθια ζώων, αλλά και λόγια. Και αθυρόστομα. Και βέβαια υπάρχουν και οι μύθοι.
Πες μου τι ιστορίες άκουγες παιδί, να σου πω ποιός ή ποιά είσαι. (Έστω να προσπαθήσω, διότι οι ιστορίες μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο.) Στον Κήπο αγαπάμε πολύ τις ιστορίες. Επιτρέπουμε να αναδυθούν ανά πάσα στιγμή, στο πλαίσιο της συμβουλευτικής διαδικασίας, αλλά και ξέχωρα: σε βραδυές αφηγήσεων, σεμινάρια κ.ο.κ.
- Προφορικές εξιστορήσεις: συναντήσεις με φυσική παρουσία, όπου οι συμμετέχοντες/ουσες καλούνται να μοιραστούν ιστορίες του τόπου τους.
- Παραδοσιακές αφηγήσεις: βραδυές αφήγησης παραδοσιακών παραμυθιών. Πραγματοποιούνται με φυσική παρουσία.
- Εκπαίδευση σε αφηγηματικές πρακτικές: στόχος των σεμιναρίων αυτών δεν είναι τόσο η εκπαίδευση στην τεχνική της αφήγησης – παρόλο που εκ των πραγμάτων σε ένα βαθμό εμπεριέχεται – όσο η προσέγγιση της αφήγησης ως μέσο κοινωνικής παρέμβασης ή υποστήριξης της διεργασίας μιας κοινότητας. Με φυσική ή διαδικτυακή παρουσία.
